FORGOT YOUR DETAILS?

CREATE ACCOUNT

Czym jest lęk i jaką funkcję pełni?

Lęk to jedna z sześciu podstawowych emocji i każdy z nas doświadcza jej w wielu sytuacjach życiowych. Pojawia się przed różnymi stresującymi wydarzeniami w życiu. Na przykład przed ważnym egzaminem, wystąpieniem publicznym, przed rozmową kwalifikacyjną lub w sytuacji zagrożenia życia/zdrowia. Wtedy mamy do czynienia z naturalną reakcją organizmu na stres, co jest fizjologicznym i zupełnie naturalnym procesem. Gdybyśmy nie doświadczali lęku nie wiedzielibyśmy przed czym i kiedy mamy się bronić. To jak czerwona lampka z tyłu głowy, która informuje nas „uważaj, przed tobą zagrożenie”. To ona sprawia, że pojawia się reakcja „walcz lub uciekaj” pozwalająca na szybsze i bardziej efektywne reakcje.

Gdyby nagle Twój dom zaczął się palić to siedziałbyś spokojnie na kanapie kończąc ulubiony serial na Netflix? Nie. Wtedy nastąpiłby wyrzut adrenaliny i doszłoby do aktywacji układu współczulnego w autonomicznym układzie nerwowym. W konsekwencji to wszystko spowodowałoby, że zwyczajnie wziąłbyś nogi za pas ratując przed płomieniami siebie i swoich bliskich. Dlatego właśnie lęk jest bardzo ważną, dobrą i potrzebną emocją.

Kiedy lęk staje się problematyczny?

Problem pojawia się wtedy, gdy stan niepokoju utrzymuje się dłużej, nawet wtedy gdy stan zagrożenia już dawno minął. Kiedy napięcie paraliżuje nas przed wykonywaniem codziennych obowiązków lub nie pozwala spokojnie spać. Kiedy nie możemy nad nim zapanować lub gdy ogranicza nas przed normalnym funkcjonowaniem np. wpływa na kontakty społeczne, uniemożliwia pracę zawodową, a czasem nawet tak proste czynności jak zrobienie zakupów czy zwyczajne wyjście z domu. Zaburzenia lękowe to jedne z częściej występujących problemów psychicznych, które mogą dotknąć każdego bez względu na wiek i płeć.

Jakie są rodzaje zaburzeń lękowych?

FOBIA SPOŁECZNA

U osób cierpiących na fobię społeczną objawy pojawiają się przede wszystkim w obliczu zetknięcia się z tzw. sytuacjami społecznymi. Może to być na przykład przebywanie w miejscu publicznym takim jak sklep czy zatłoczona ulica, spotkania w gronie znajomych/rodziny, a nawet w szkole czy w pracy. Osoba z fobią społeczną obawia się, że przebywając wśród ludzi zrobi coś co skompromituje ją w oczach innych. Żeby bronić się przed ośmieszeniem unika wyżej wymienionych sytuacji lub jeśli jest już do nich zmuszona, ucieka się do stosowania tzw. zachowań zabezpieczających. Noszenie ciemnej odzieży w obawie przed odkryciem, że otoczenie odkryje plamy potu pod pachami (nadmierna potliwość występująca w sytuacji nasilonego stresu) czy nakładanie mocnego makijażu „żeby tylko inne osoby nie zauważyły jak się czerwienię” to właśnie te zachowania zabezpieczające.

GAD- ZESPÓŁ LĘKU UOGÓLNIONEGO

Kluczową cechą zespołu lęku uogólnionego jest obecność uporczywego i uogólnionego lęku niewiążącego się z żadnym określonym czynnikiem. Podkreśla się, że lęk ten cechuje się nieadekwatnie wygórowanym nasileniem- nieproporcjonalnym do rzeczywistego zagrożenia. Osoba cierpiąca na GAD może zmagać się więc z takimi objawami jak- ciągłe zamartwianie się, bezsenność, nadmierne napięcie mięśniowe, zaburzenia psychosomatyczne np. bóle głowy, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, drgawki, subiektywne uczucie duszności czy szybkie bicie serca. Żeby zdiagnozować GAD powyższe objawy muszą występować przez co najmniej pół roku i znacznie ograniczać codzienne funkcjonowanie jednostki.

PTSD- ZESPÓŁ STRESU POURAZOWEGO

Większość osób kojarzy PTSD z traumatycznymi przeżyciami wojennymi. W istocie na PTSD cierpią bardzo często weterani wojenni i żołnierze wracający z misji, ale nie tylko. PTSD może wystąpić po innych traumatycznych wydarzeniach takich jak np. wypadek komunikacyjny, katastrofa naturalna, atak terrorystyczny lub napaść. Symptomy tego zaburzenia mogą obejmować wzmożone napięcie, koszmary senne- najczęściej dotyczące traumatycznych wydarzeń, które pojawiają się jako tzw. flashbacki. W umyśle bezwiednie tworzą się obrazy przypominające o wstrząsających wydarzeniach z przeszłości, co nie pozwala danej osobie o nich zapomnieć.

INNE RODZAJE FOBII-FOBIE SPECYFICZNE

Problem fobii może dotyczyć również lęku przed konkretnymi sytuacjami/przedmiotami/zwierzętami. Do najczęściej występujących rodzajów fobii specyficznych zalicza się:

  • Kynofobia- lęk przed psami.
  • Genofobia- strach przed seksem.
  • Arachnofobia- lęk przed pająkami.
  • Musofobia- strach przed myszami.
  • Zoofobia - strach przed zwierzętami.
  • Mistofobia- strach przed ciemnością.
  • Insektofobia- strach przed insektami.
  • Dementofobia- strach przed obłędem.
  • Bakteriofobia- strach przed bakteriami.
  • Triskaidekafobia - strach przed liczbą 13.
  • Senekofobia- strach przed starzeniem się.
  • Hematofobia- strach przed widokiem krwi.
  • Senekofobia- strach przed starzeniem się.
  • Tanatofobia- strach przed śmiercią i umieraniem.
  • Brontofobia- strach przed burzą, grzmotami i błyskawicami.
  • Eksifallofobia - u mężczyzn - strach, że ma się zbyt małego członka.
  • Kancertofobia- strach przed zachorowaniem na chorobę nowotworową.
  • Koulrofobia - strach przed klaunami- często występuje zwłaszcza u dzieci.
  • Koulrofobia - strach przed klaunami- często występuje zwłaszcza u dzieci.
  • Ksenofobia - strach przed nieznanym, obcością lub strach przed obcymi osobami, obcokrajowcami.
  • Agorafobia – lęk przed otwartą przestrzenią. Osoba z tym zaburzeniem boi się wychodzenia z domu czy samotnego podróżowania.
  • Dysmorfofobia- strach przed deformacją ciała, który wiąże się też z jego zaburzonym postrzeganiem- często występuje u osób cierpiących na zaburzenia odżywiania lub u schizofreników.

Jak leczyć zaburzenia lękowe?

Zaburzenia lękowe leczy się metodami psychologicznymi i farmakoterapią. Badania pokazują, że najskuteczniejszą psychoterapeutyczną formą leczenia zaburzeń lękowych jest psychoterapia poznawczo-behawioralna, przy pomocy której pacjent wraz z terapeutą wykonuje różne ćwiczenia. Pomagają one zobaczyć związek pomiędzy wydarzeniami, emocjami i zachowaniami oraz dostrzec ich przyczynę.
Przy bardzo nasilonych objawach lęku często konieczna jest farmakoterapia, którą ustala i monitoruje lekarz psychiatra. Do najczęściej stosowanych leków w zaburzeniach lękowych zalicza się leki przeciwdepresyjne o działaniu przeciwlękowym, hydroksyzynę oraz benzodiazepiny.

Autorzy

mgr Anika Skrońska

Psycholog terapeuta

mgr Karol Dobkowicz Ngondo

Psycholog terapeuta

TOP